در مورد سلام الله علیها
خداوند متعال در قرآن کریم بر بندگان صالح خود به ویژه پیامبران الهی سلام می‌فرستد و بر خاتم الانبیاء حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) صلوات فرستاده و به مؤمنان دستور می‌دهد که بر او صلوات و سلام بفرستند.
وجود پر برکت پیشوایان معصوم علیهم السلام واسطة فیض الهی‌اند و همواره سلام و صلوات بر آن چهارده نور درخشان موجب رضایت حضرت احدیت، و نورانیت دل میشود. از این‌روی شایسته است نام مقدس آن برزگواران و منسوبان و رهپویان آنان با احترام تمام برده شود.
علما و رهبران دینی از آن روی قابل احترامند که عمری را در مسیر گسترش معارف حقة اهل‌بیت علیهم السلام تلاش کرده‌اند بنابراین احترام به علما و رهبران دینی احترام به اهل‌بیت علیهم السلام قلمداد میشود.
در نوشتار پیش‌رو ضمن برشمردن عناوین و عبارات احترام آمیز برای پیشوایان و بزرگان دین، ترجمه و موارد کاربرد آن را نیز یاد آور شدیم تا دست مایه‌ای باشد برای نوسندگان محترم و نیز گویندگان و مجریان گرامی.
البته برخود فرض می‌دانیم از تلاش برادران ارجمند حجت الاسلام سید مجتبی فلاح و حجت‌‌الاسلام معصوم اسماعیلی در گردآوری و تنظیم این مجموعه قدردانی کنم.
1. ﴿صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم﴾
ترجمه: خداوند بر او و خاندانش درود و سلام می‌فرستد.
توجه: بعضی افراد جهت اختصار این واژه را ناقص می‌خوانند که اشتباه است، مثلاً می‌گویند حضرت محمد (صلی الله) که چنین ترجمه میشود: حضرت محمد درود خدا.
نکته: صلوات به درود پیوسته و سلام به درود ناپیوسته گفته میشود و وقتی هر دو واژه به کار میرود همه درودها پیوسته و ناپیوسته بر پیامبر و اهل‌بیت او فرستاده میشود.
این عبارت به اختصار به شکل (ص) نوشته میشود.
2. ﴿صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ﴾
ترجمه: درود و سلام خدا بر او باد
کاربرد: برای پیامبر اکرم(ص) و امام معصوم(ع) ، مانند حضرت امیرمؤمنان علی (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیه)
نکته: برای صدیقه طاهره(س) از «صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَلیها» استفاده میشود.
برای این عبارت شکل اختصاری ضبط و ثبت نشده است.
﴿عَلی نَبیِنا و آلهِ و عَلیهِ السلام﴾
ترجمه: درود خدا بر پیغمبرمان و پیروانش و بر او
کاربرد: برای پیامبران الهی، مانند حضرت یعقوب علی نبینا و آله و علیه السلام
نکته: برای حضرت ابراهیم خلیل از «علیه السلام»استفاده میشود و برای پیامبر مکرم اسلام(ص)«صلی الله علیه و آله و سلم» استفاده میشود.
4. ﴿عَلَیهِ السَّلامُ﴾
کاربرد: برای ادای احترام به «یک مرد» میباشد. مانند حضرت امام حسین علیه السلام
چگونگی تلفظ: هنگام تلفظ، «ال» خوانده نشده و «سین» به صورت مشدد خوانده میشود. [علیه سّلام]
ویژگی: این عبارت در بیشتر موارد، برای پیامبران الهی، امامان معصوم و یا وابستگان ایشان (به شرطی که از جلالت شأن برخوردار باشند) به کار میرود؛ مانند امام زادگان.
این عبارت به اختصار به شکل (ع) نوشته میشود.
5. ﴿سَلامُ اللهِ عَلَیهِ﴾
ترجمه: سلام خداوند بر او
کاربرد: برای احترام نسبت به «یک مرد» میباشد.
ویژگی:این عبارت نیز معمولاً برای پیامبران الهی، پیشوایان معصوم و امامزادگان به کار میرود. مانند حضرت امام حسن مجتبی (سلام الله علیه).
﴿علیها السلام﴾
ترجمه: بر او سلام
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «یک زن» میباشد.
چگونگی تلفظ: حرف «سین» در ابتدای «السلام» هنگام خواندن، مشدد شده و «ال» خوانده نمیشود. البته باید توجه داشت که «الف» در انتهای «علیها» نیز مایل به فتحه خوانده میشود. [علیهَا السَّلام]
ویژگی: معمولاً این عبارت برای حضرت مریم، حضرت خدیجه، حضرت زهرا(س) و امامزادگان بانو یا منتسبین به معصومان به کار میرود.
این عبارت به خاطر سنگینی تلفظ، معمولاً بدون «ال»، علیها سلام خوانده میشود.
7. ﴿سَلامُ اللهِ عَلیها﴾
ترجمه: سلام خداوند بر او باد.
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «یک زن» میباشد. مانند حضرت زهرا (سلام الله علیها)
چگونگی تلفظ: واژة «سلام» باید مرفوع و با حرکت ضمه خوانده شود.
ویژگی: این عبارت معمولاً برای حضرت مریم، حضرت خدیجه، حضرت زهرا(س) و امامزادگان بانو و یا منتسب به آن‌ها به کار میرود.
این عبارت به اختصار به شکل (س) نوشته میشود.
﴿عَلیهِمَا السَّلام﴾
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «دو نفر» میباشد. در کاربرد این واژه فرقی نیست که مخاطب«دو مرد» یا «دو زن» یا «یک مرد و یک زن» باشند. مانند حضرت علی بن موسی الرضا (علیهما السلام)
چگونگی تلفظ: با توجه به این‌که «سین» از حروف شمسی است، در صورت اتصال به «ال»، خوانده نشده و «سین» مشدد خوانده میشود.
واژة «الف» در انتهای «علیهما» نیز در صورت اتصال به واژة بعدی مایل به فتحه خوانده میشود.[علیهمَا السَّلامُ]
ویژگی: این عبارت نیز برای معصومان و امامزادگان استفاده میشود.
﴿عَلَیهِمُ السَّلامُ﴾
ترجمه: سلام بر آن‌ها
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «چند مرد» یا «چند مرد و زن» ـ به شرط غلبه تعداد مردها بر زن‌ها ـ میباشد.
چگونگی تلفظ: «میم» در واژة «علیهم» باید مرفوع و با حرکت ضمه خوانده شود. [علیهم] و «ال» در ابتدای «السلام» خوانده نشده و «سین» به مشدد خوانده میشود. [عَلَیهِمُ سَّلامُ]
ویژگی: این عبارت نیز برای پیامبران، امام معصوم و امامزادگان (3 نفر و بیشتر) به کار میرود. مانند پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام)
!!!!!
10. ﴿سَلامُ اللهِ عَلَیهِم﴾
ترجمه: سلام خداوند بر آن‌ها
کاربرد: برای ادای احترام به «چند مرد» یا «چند مرد و زن» ـ به شرط غلبه تعداد مردها بر زن‌ها ـ میباشد.
چگونگی تلفظ: واژه «سلام» باید مرفوع و با حرکت ضمه خوانده شود.
ویژگی: این عبارت برای پیامبران، پیشوایان معصوم و امام زادگان که بیش از 3 نفر باشند به کار میرود. مانند روز سه‌شنبه به سه امام بزرگوار حضرت امام سجاد، حضرت امام باقر و حضرت امام صادق (سلام الله علیهم) تعلق دارد.
﴿علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء﴾
ترجمه: هزاران درود و سپاس بر او باد.
کاربرد: برای پیامبر بزرگوار اسلام وامامان معصوم به کار میرود.
نکته: این عبارت بیشتر برای حضرت امام رضا (ع) و حضرت امام عصر(عج) به کار میرود. مانند حضرت علی بن موسی الرضا(علیه الاف التحیة والثناء)
12. ﴿روحی له الفداء﴾
نکته: این عبارت برای رهبران دینی، اساتید معنوی و پدر و مادر نیز استفاده میشود.
13. ﴿ارواحُنا لَهُ الفِداء﴾
14. ﴿روحی و ارواحُ العالَمینَ لِترابِ مَقْدَمِهِ الفِداء﴾
کاربرد: برای حضرت امام عصر(روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء) به کار میرود.
15. ﴿عَجَّلَ اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشریف﴾
کاربرد: این جمله انحصاراً برای ]حضرت امام عصر (عج)[به کار میرود.
این واژه به اختصار به شکل (عج) نوشته میشود.
توجه: گاهی بعضی از افراد این واژه را به طور ناقص می‌خوانند که اشتباه است، مثلاً می‌گویند: حضرت حجّت (عجّل الله) روزی قیام خواهند کرد، یعنی حضرت حجت (تعجیل بدارد خدا).
﴿اَدامَ اللهُ ظلَِّه﴾
ترجمه: خدا سایه او را مستدام بدارد.
کاربرد: برای مراجع بزرگوار تقلید و علماء و اساتید سطوح بالا.
نکته: از آنجا که مخرج «ظ»، «ذ» و «ض» برای فارسی زبانان نزدیک به هم است و «ظلّه» با حروف «ذ» و «ض» کاملاً معنایش دگرگون میشود، پیشنهاد می‌گردد از ترجمه فارسی آن و یا معادل دیگری استفاده گردد.
﴿ادام اللهُ ظلَِّه الوارفَ﴾
ترجمه: خدا سایه پر برکت ایشان را مستدام بدارد.
کاربرد: ویژة شخصیت‌ها معنوی و برجسته به ویژه ]مقام معظم رهبری[
﴿مُدَّ ظِلُّه العالی﴾
ترجمه:سایه بلند او طولانی و مستدام باد.
کاربرد:برای رهبران دینی و مراجع معظم تقلید در قید حیات به کار میرود
﴿دامَتْ برکاتُهُ﴾
ترجمه: برکات (ثمرات) ایشان مستدام باد.
نکته: برای مراجع و علمای اعلام بیش از دو نفر «دامَتْ برکاتُهُم»استفاده میشود.
20. ﴿دامَتْ تأییداتُه﴾
ترجمه: تأییدات الهی ایشان مستدام باشد.
کاربرد: برای مراجع، علما و اساتید طراز اول و شخصیت‌های برجسته علمی و معنوی.
21. ﴿حَفَظَهُ اللهُ تعالی﴾
ترجمه: خدا او را حفظ کند. (از باب احترام بجای او از شما استفاده میشود)
کاربرد: برای عموم متدینین به ویژه علما و رهبران معنوی.
﴿زیدَ عِزُّهُ﴾
ترجمه: عزت و سربلندی ایشان روز افزون باشد.
﴿ایّده اللهُ تعالی﴾
ترجمه: خدا متعال ایشان را تأیید کند.
کاربرد: اکثر متدینین و مردم از باب احترام به ویژه برای علما و اساتید
نکته: در صورت مخاطب بودن فرد مورد نظر از عبارت «ایّدَک الله» یا «ایّدکُم الله» استفاده میشود.
﴿قَدَّسَ اللهُ نَفسَهُ الزَّکیه﴾
ترجمه: خداوند جان پاک او را مقدس بدارد.
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به عالمی که از دنیا رفته باشد به کار میرود.
ویژگی: قَدَّسَ: فعل ماضی است؛ به معنای (مقدس نموده است) که معمولاً برای بزرگان دین، علما و عرفا، به کار میرود.
نفسه: تشکیل شده از دو واژة «نفس» و «ه» که به معنای «جان او» است الزکیه: به معنای پاک و پاکیزه است.
﴿قُدِّسَ سِرُّهُ الشَریف﴾
ترجمه: تربت شریف او مقدس شده است.
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «عالمی که از دنیا رفته» میباشد.
چگونگی تلفظ:
این عبارت به اختصار (قده) نوشته میشود.
ویژگی: واژة «قُدِّسَ» فعل ماضی مجهول است و به معنای (مقدس داشته شده) یا (مقدس شده) میباشد. معمولاً این عبارت برای بزرگان دین، علما و عرفا استفاده میشود.
واژه «سر» در بیشتر موارد به معنای «راز» و «آنچه پنهان است» آمده، ولی بنابر نوشتة «خلیل بن احمد فراهیدی» در کتاب «العین» به معنای «دل زمین» نیز آمده است.
بنابراین، مراد از واژة «سر» در این اصطلاح «دل خاک» است که کنایه از «قبر» میباشد. از این رو معنای این دو واژه در کنار یک دیگر چنین میشود: [کسی که قبرش مقدس داشته شده است]؛[قُدِّسَ سِرُّها، قَدَّسَ اللهُ نَفسَهَا الزکیه]
این دو واژه نیز برای ادای احترام به «یک زن که از دنیا رفته» میباشند.
ویژگی: روشن است که در این دو واژه به جای ضمیر (ه) از ضمیر (ها) که برای مفرد مونث غایب است استفاده شده است، تا اشاره به یک زن باشد. بنابراین برای بانوان عالمه به کار گرفته میشود.
چگونگی تلفظ: در صورت اتصال «نفسها» به واژة «الزکیه»، (الف) در انتهای «نفسها» مایل به فتحه خوانده میشود. و البته (ال) در ابتدای «الزکیه» نیز با توجه شمسی بودن (ز) خوانده نشده و کلمه «زاء» مشدد خوانده میشود.
﴿قَدَّسَ اللهُ نَفسَهَا الزَّکیهَ﴾
26. ﴿رِضوانُ الله تعالی علیه﴾
ترجمه: خشنودی خدای متعال بر او باد
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «یک عالم که از دنیا رفته» میباشد.
چگونگی تلفظ: واژه «رضوان» با حرکت ضمه خوانده شود و واژه الله در صورت اتصال با کسره و در صورت وقف ساکن خوانده میشود.
ویژگی: این عبارت نیز برای بزرگان دین به ویژه علما و اصحاب معصومان به کار میرود.
27. ﴿رَضِیَ اللهُ عنه﴾
ترجمه: خداوند از او راضی باد.
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «یک مرد که از دنیا رفته» میباشد.
چگونگی تلفظ: «رضی» فعل ماضی است که «راء» مفتوح، «ض» مکسور؛ و «ی» مفتوح خوانده میشود.
واژة «الله» در صورت اتصال به واژة بعد باید مرفوع و با حرکت ضمه خوانده شود و در صورت وقف، ساکن خوانده میشود. واژه «عنه» در صورت وقف، ساکن و در صورت اتصال به بعد از خودش مرفوع و با حرکت ضمه خوانده میشود.
ویژگی: این عبارت معمولاً برای بزرگان دین به ویژه اصحاب معصومان علیهم السلام به کار میرود. مانند حضرت سلمان (رضی الله عنه)
28. ﴿رَحمَْةُ الله عَلیه﴾
ترجمه: رحمت خدا بر او باد
کاربرد:برای ادای احترام نسبت به «یک مرد که از دنیا رفته است» میباشد.
این عبارت به اختصار به شکل (ره) نوشته میشود.
ترجمه: خداوند او را رحمت نماید.
کاربرد: برای ادای احترام نسبت به «یک مرد که از دنیا رفته»میباشد.
چگونگی تلفظ: ضمیر «ه» در انتهای «رحمه» باید مرفوع و با حرکت ضمه خوانده شود. و واژة (الله) در صورت وقف، ساکن خوانده میشود و در صورت اتصال به ما بعد مرفوع و با حرکت ضمه خوانده میشود. [رَحِمَهُ اللهُ]
- ۹۴/۰۷/۱۹